De Lever | Spieren en Pezen  |  Acupunctuur   |  Massage  |  Strekkingen  |  Fytotherapie  |  In 't kort

Wat is er aan de hand als spierkrampen steeds blijven terugkomen? Of wanneer je hebt gesport dat je sneller blessures oploopt? Vaak is dit te wijten aan de fysiologie, datgene wat zich niet alleen in de spieren en het bindweefsel afspeelt maar ook in de interne organen. Pezen, kraakbeen en gewrichtsbanden zijn in vergelijking met spieren minder goed doorbloed en meer nog afhankelijk van het synoviaal vocht voor voeding en herstel. Aangezien de productie van synoviaal vocht wordt gestimuleerd door fysieke beweging en massage (helpt bij de toevoer van synoviaal vocht naar het gebied dat de gewrichten smeert) zijn pezen, kraakbeen en gewrichtsbanden enorm afhankelijk hiervan. Fysieke activiteit stimuleert daarnaast ook de afvoer van afvalstoffen. Als dit proces onvoldoende tot stand komt, ontstaan spierkrampen en zwakte van de pezen; denk hierbij aan een tenniselleboog, golfarm, achillespeesblessure, liesblessure, shin splints of chronisch gespannen spieren (komt in deze context vaak voor in nek, schouders, heupen en kuiten).

De lever: opslag en detox
De lever produceert elke dag tussen de 400 en 800 ml gal, verwijdert gifstoffen uit het lichaam en slaat onder meer een voorraad ijzer, vitamine B12 en koper op voor wanneer het lichaam dit nodig heeft. De lever kan tot 13 procent van de volledige bloedtoevoer van het lichaam bevatten en pulseert door de grote bloedvaten die er doorheen lopen. Het hart zorgt voor een goede circulatie van bloed, terwijl de lever dus ook een groot deel van dit circulerend bloed opslaat en vervolgens vrijgeeft voor de doorbloeding van andere weefsels. Teveel ‘vet’ eten/fast-food (denk aan cholesterol) kan zorgen voor een verminderde bloedtoevoer naar belangrijke weefsels. Als de spieren chronisch teveel op spanning staan, kan dit duiden op een lever-disharmonie. Zo zijn er voor de andere 'interne' organen ook specifieke ‘externe’ pathologische kenmerken aan te wijzen ofwel de toestand van het interne lichaam komt tot uiting in de toestand van het externe in het lichaam. Er kan hierbij een onderscheid gemaakt worden tussen de fysieke structuren van de buitenkant van het lichaam (qùké 驅殻) bestaande uit huid, botten, meridianen, bloedvaten, spieren en pezen en de fysieke structuren van de interne organen van het lichaam (zàng-fǔ 脏腑) bestaande uit milt, maag, long, dikke darm, nier, blaas, lever, galblaas, hart en dunne darm.

De invloed van vet en alcohol op spieren en pezen
Het bloed in ons lichaam bevochtigt en voedt belangrijke weefsels waaronder de spieren. Een te hoog cholesterolgehalte kan zorgen voor een verminderde bloedtoevoer waardoor spierkrampen en samentrekkingen van de pezen ontstaan. Vetproblemen en een hoog cholesterolgehalte in combinatie met peesklachten hebben een direct verband; cholesterol kan ervoor zorgen dat het weefsel in pezen in zichzelf verstrikt raakt en daar kunnen vervolgens verdikkingen in ontstaan die (pees)xanthomen worden genoemd. Mensen die sneller te kampen hebben met gescheurde pezen zouden er acht op moeten slaan dat de oorzaak wellicht te vinden is in cholesterolproblematiek. Een uitgebreid onderzoek heeft uitgewezen dat schouderklachten zoals die in de rotator manchetten (rotator cuff) vaak gepaard gaan met vetverteringsproblematiek en cholesterol. Naast een te hoog cholesterolgehalte kan een opeenstapeling van toxines ervoor zorgen dat de lever minder goed functioneert en er problemen in de spieren ontstaan. Ter illustratie het gebruik van alcohol: regelmatig gebruik van alcohol zorgt ervoor dat de hoeveelheid testosteron in het lichaam verminderd, de spieren nemen daardoor minder goed eiwitten op, wat weer ten koste gaat van spiermassa. Alcohol wordt in het lichaam omgezet in de giftige stof acetaldehyde die de lever moet zien weg te werken. De lever is hierdoor andere stoffen aan het afbreken waardoor bijvoorbeeld melkzuur (dat normaal gesproken voorrang zou krijgen bij afbraak) langer aanwezig blijft in de spieren. Melkzuur in de spieren ontstaat o.a. tijdens het sporten, spieren verzuren doordat de lever bezig is de acetaldehyde af te breken en verzuurde spieren raken sneller overbelast.

Acupunctuur: het in beweging brengen van energie
Acupunctuur kan de gezondheid bevorderen en herstellen door het stimuleren van acupunctuurpunten op de meridianen van het lichaam. Geïndiceerde acupunctuurpunten specifiek voor pezen, gewrichtsbanden en kraakbeen, zijn:

Yánglíngquán GB-34 (Yang Mound Spring) acupunctuurpunt van de galblaas-meridiaan.
Tàichōng LIV-3 (Great Rushing) acupunctuurpunt van de lever-meridiaan.

Shiatsu Massage: het prikkelen van qi en de gevoelszenuwcellen
Shiatsu is een massagevorm waarbij o.a. gewerkt wordt met vingerdruk en vingerdruk is vanuit het Japans ook de letterlijke vertaling van de naam 'Shiatsu'. In relatie tot de lever is voor wat betreft het zenuwstelsel met name het perifere zenuwstelsel van belang en met (Shiatsu) massage direct te beïnvloeden. In rust stroomt een relatief groot deel van het bloed vanuit de ledematen terug naar de lever en tijdens fysieke inspanning is de bloedsomloop in het lichaam niet alleen verantwoordelijk voor de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen richting de spieren maar ook voor de toevoer hiervan naar de perifere zenuwen. Als de leverfunctie wordt aangetast, treedt stagnatie op wat resulteert in stijfheid of pijnklachten in de ledematen. Iedere disfunctie van de lever kan leiden tot een tekort aan bloedtoevoer naar de perifere zenuwen waardoor deze negatief beïnvloedt worden. Met Shiatsu wordt niet alleen de beweging van qi door de meridianen gestimuleerd maar worden ook verschillende gevoelszenuwcellen die bekend staan als mechanoreceptoren aangesproken. Belangrijk voor herstel van pezen en spieren zijn het prikkelen van de spierspoeltjes en Golgi-peeslichaampjes. Een voorbeeld van het behandelen van een tennisarm:

• Het prikkelen van de Golgi-peeslichaampjes met langzaam zich verplaatsende, diepe massagedruk.
• Het prikkelen van de spierspoeltjes via manuele bindweefselstrekkingen (spierspoeltjes worden ook wel de 'rekreceptoren' genoemd).

Shiatsu Strekkingen: het verlengen van pezen en spieren
Van de verschillende receptoren zijn het de spierspoeltjes die informatie doorsturen naar de hersenen over de rekbaarheidstoestand van de spieren. Wanneer een Shiatsu strekking langer dan 7 seconden wordt vastgehouden, activeert de toename van spierspanning het Golgi-peeslichaampje. Deze remt tijdelijk de spierspoelactiviteit waardoor de spanning in de spier verminderd en een verdere strekking mogelijk wordt maakt. Shiatsu als behandelvorm is dan ook enorm gunstig als het gaat om afname van spier- en peesspanningen. Afhankelijk van de locaties van de klachten worden de strekkingen op verschillende gebieden in het lichaam gedaan. Met betrekking tot de benen kunnen bijvoorbeeld de volgende strekkingen nodig zijn:

• Shiatsu met nadruk op het verlengen van pezen en spieren m.b.v. strekkingen van de binnenzijde van de benen langs het verloop van de lever-meridiaan.
• Shiatsu met nadruk op het verlengen van pezen en spieren m.b.v. strekkingen van de buitenzijde van de benen langs het verloop van de galblaas-meridiaan.

Fytotherapie: terug naar de natuurlijke manieren van behandelen

Fytotherapie kan een aanvulling zijn op een Acupunctuur- of Shiatsubehandeling en de kans op nadelige bijwerkingen is vrijwel nihil. Een kruidenformule wordt geselecteerd op basis van de hulpvraag en het effect dat de formule moet hebben op basis van vier referentiekaders. Voor klachten aan pezen, spieren en orgaangerelateerde problematiek zijn onder meer de modulaire kruidenformules afkomstig uit de VS (Kan Herb Company) bijzonder effectief en verkrijgbaar bij de Natuurapotheek in Pijnacker.

Voor externe klachten bij lever-problematiek:

Peony and Licorice formula

Deze kruidenformule wordt ook wel omschreven als de formule die kan zorgen voor een ‘interne stretch’. Het kan bijvoorbeeld door sporters worden gebruikt voorafgaande aan een training. Het zorgt ervoor dat de spieren en pezen sneller herstellen en er minder kans is op spierpijn achteraf.

• Helpt bij het verminderen van rug-, nek-, schouder- en buikpijn
• Verlicht spierspasmen of krampen
• Verlicht pijn bij sportblessures

Voor interne klachten bij lever-problematiek:

Disperse qi

Zoals qi met behulp van Shiatsu en Acupunctuur in beweging gebracht kan worden, kan dit ook mogelijk worden gemaakt vanuit het ‘interne’. Dat wil zeggen dat de kruidenformule ‘disperse qi’ de qi via de fysiologische veranderingen van binnenuit in beweging kan brengen. Deze formule is nuttig bij onder meer:

• Gespannen spieren met spiertrekkingen.
• Klachten waar geen peil op te trekken is (de klachten komen en gaan).
• Zich verplaatsende pijnklachten.

Strengthen Wood

Deze kruidenformule versterkt de functie van de lever en harmoniseert daarmee tegelijkertijd de interacties van orgaannetwerken door deze opnieuw in balans te brengen. Het element ‘Wood’ (‘Hout’) staat in dit verband synoniem met de lever als Orgaannetwerk, samen met het hart (vuur), de milt (aarde), de long (metaal) en de nier (water). Deze elementen vormen samen de leer van Wu Xing dat zich laat vertalen als de ‘Vijf Fasen’. Redenen om voor deze formule te kiezen:

• Gespannen spieren van nek en bovenrug.
• Koude handen en voeten.
• Ondersteunt emotioneel welzijn.
• Ondersteunt gezonde zenuwen en spieren.
• Ondersteunt een gezonde afvoer van toxines.
• Ondersteunt een rustige slaap.

Bŭ Gān Tāng

De kruidenformule 'Bŭ Gān Tāng' staat bekend als ‘Tonify the Liver Decoction’ en wordt ingezet om de lever te ondersteunen bij spierkramp in de kuiten, blessuregevoelige pezen en/of rusteloze benen.

Waar het op neer komt…
De oorzaken van spier- en peesklachten zijn niet altijd terug te herleiden naar de herstelmogelijkheden in spieren en pezen zelf omdat de klachten in veel gevallen vooral ook terug te herleiden zijn naar het functioneren van interne organen en de lever in het bijzonder. Alle weefsels in het lichaam zijn afhankelijk van voldoende toevoer van qi, vocht en bloed om goed te functioneren. Verschillende behandelstrategieën zijn mogelijk om spieren en pezen te ondersteunen en om klachten te verminderen en/of blessures te voorkomen. Shiatsu kan met behulp van massage en strekkingen meer balans brengen met manuele behandeltechnieken terwijl Acupunctuur de basissubstanties van het lichaam beïnvloedt met behulp van het plaatsen van naalden in de acupunctuurpunten. Een andere (soms noodzakelijke) mogelijkheid voor behandeling is Fytotherapie dat als doelstelling heeft om van binnenuit fysiologische veranderingen teweeg te brengen waarmee spieren en pezen in balans worden gebracht.

Het kan zomaar gebeuren dat je wakker wordt met pijn in je onderrug, je niet meteen ergens terecht blijkt te kunnen voor hulp en je maar een ding kan doen, namelijk accepteren dat het zo is. Enige verlichting kan echter ontstaan wanneer je voor dit soort situaties al het een en ander in huis hebt gehaald. In dit bericht worden een aantal opties voor je toegelicht.

1. Bolster
Een bolster of rolkussen is bedoeld om het lichaam in een bepaalde positie te brengen waardoor een comfortabele strekking van een lichaamsgebied tot stand komt. Voor wat betreft de onderrug houdt dit in dat de onderste rugwervels ontlast worden. Een bolster is onder meer belangrijk in de yoga maar kan evengoed gebruikt worden door de rug- en zijslaper door het onder de benen te plaatsen om de onderrug te ontlasten.

2. MB2 Roller
Deze uitklapbare triggerpointroller kan het aannemen van een juiste houding bevorderen en de mobiliteit in de onderrrug ondersteunen. De roller heeft twee standen en kan liggend op de grond gebruikt worden of staand tegen de muur. De compacte stand masseert direct langs beide kanten van de onderrugwervels. De uitgeklapte stand masseert de onderste gedeelten van de spieren in de onderrug (iliocostalis en longissimus thoracis).

3. Haramaki
De Haramaki (japans voor buikwikkel) is bedoeld om zowel buik, nieren als onderrug warm te houden. Het uitgangspunt hierbij is dat kou zorgt voor verkramping en warmte zorgt voor ontspanning. Er zijn verschillende winkels die een Haramaki aanbieden en een meer moderne variant hiervan is de Medi Lumbamed Basic. Dit is een onderrugbandage met zogenaamde Clima Comfort vezels. Deze vezels bieden als thermische eigenschappen een snellere verdamping van vocht in de zomer en in de winter zorgt het dat vocht dat op de huid achterblijft actief naar buiten wordt getransporteerd om te voorkomen dat de onderrug koud wordt.

4. Kinesiotape
Helpend bij onderrugklachten is decompressie. Kinesiotaping zoals ontwikkeld in de jaren 70 door de chiropractor Kenzo Kase, is hierbij een nuttig hulpmiddel. De tape wordt aangebracht op de onderrug en creëert daarbij een grotere ruimte tussen de huid en de spieren. Het helpt om de druk te verlichten (decompressie) zodat de pijn minder wordt en de bloedsomloop verbeterd. De 5 Elements Tape zoals beschikbaar bij Intertaping.nl van het merk Acutop is van goede kwaliteit en blijft goed zitten, ook na het douchen. Enige nadeel ten opzichte van de andere adviezen in dit blogbericht is dat er hulp nodig is van iemand die het kan aanbrengen op de onderrug.

5. Massagekussen
Het massagekussen van Lifeproducts is een betaalbaar hulpmiddel dat om een bureaustoel gebonden kan worden of achter de onderrug op de bank geplaatst kan worden. Dit apparaat geeft zowel infraroodwarmte als massage met voldoende druk. De variant van dit merk is draadloos en kan dus ook makkelijk ergens mee naartoe genomen worden zonder dat een stopcontact nodig is.

6. Percussieapparaat
Een percussieapparaat is nuttig na bijvoorbeeld een goede workout die wat spierpijn heeft opgeleverd in de onderrug. Percussie zorgt ervoor dat de spieren weer loskomen en dat pijn wordt verlicht. Via Therabody.com worden de mogelijkheden voor de onderrug verder toegelicht.

7. Shakti-mat
De Shakti-mat (ook wel acupressuurmat of spijkermat genoemd) zorgt voor een verbeterde doorbloeding in de rug en kan helpen bij zowel pijn als spanning. Bij gebruik van de mat worden oxytocine en endorfines vrijgegeven in het lichaam, wat resulteert in meer ontspanning. Meer lees je hierover op Shaktimat.eu.

Wat kan er na herstel van de onderrug of ter preventie van blessures gedaan worden om de onderrug in vorm te houden? Hieronder volgen effectieve voorbeelden van hulpmiddelen die de onderrug ondersteunen op basis van mobiliteit, stabiliteit, focus, ademhaling en flexibiliteit.

Mobiliteit
Het bewegingsbereik van de onderrug kan bevorderd worden met de zogenaamde Mobility Stick. Deze stok is buigbaar en kan afhankelijk van de reeds aanwezige mobiliteit van de onderrug op verschillende manieren gebruikt worden. De bedoeling is om aan beide kanten (zowel het linker als het rechter deel van de onderrug) de oefening uit te voeren waarbij de positionering van de stok de mate van intensiteit van de oefening bepaald. De stok kan worden aangeschaft bij Meijers.com en is beschikbaar in maten die afhankelijk zijn van iemands lengte. Ben je langer dan 1 meter 78 dan selecteer je de stok van 2,13 meter lang en ben je kleiner dan kies je die van 1,83 meter.

Klik op deze link om de oefening zoals uitgevoerd door een Stick Mobility Trainer te bekijken.

Stabiliteit
Meer stabiliteit in de onderrug bereik je met krachtoefeningen. Bij onderrugklachten is het belangrijk om bij herstel of na herstel niet voor zware oefeningen te kiezen maar voor de juiste belasting. Dit betekent de mate van belasting die tussen overbelasting en te weinig belasting in zit: de hoeveelheid waarbij je achteraf geen pijnsensatie ervaart maar juist meer stabiliteit dankzij hypertrofie. Nuttige hulpmiddelen hiervoor zijn weerstandsbanden; de geelgekleurde banden zijn hierbij het lichtste en de zwarte het zwaarste. Tijdens de herstelfase zijn de gele het veiligste en zorgen ze er toch voor dat je je spieren kan blijven trainen op basis van de belasting die afgestemd is op de belastbaarheid van je onderrug. Zowel oefeningen voor de rug als oefeningen voor de buik zijn geschikt voor meer balans in de onderrug. Via de gratis app Fitify met de naam ‘Resistance band’ zijn er bij de ‘exercise list’ voldoende onderrugoefeningen terug te vinden.

Klik op deze link om ook online oefeningen met weerstandsbanden voor de onderrug te bekijken (zie zowel 'Core' als 'Back').

Focus
Het kan soms lastig zijn de dag van je af te schudden als je start met het doen van oefeningen. Hierdoor ben je niet helemaal aanwezig en bestaat sneller de kans dat je een verkeerde houding aanneemt en je jezelf bezeert of dat de oefening gewoon minder effectief is. Hoe meer je je gedachtes kan parkeren en ruimte kan maken voor meer focus des te meer zal de oefening je onderrug ten goede komen. Om dit voor elkaar te krijgen, kan het helpen om te mediteren. Met meditatie leer je om je aandacht primair te maken in plaats van de gedachtes. Dit kan je doen met behulp van een variatie op een bekende Zen-meditatie die bijzonder effectief is. Ben je gewend aan deze meditatie dan kan je vervolgens de meditatie bewust gaan inzetten voor je onderrug. In feite blijft alles wat je tijdens de meditatie al deed hetzelfde met als enige verschil dat je bij het volgen van de in- en uitademing ook het lichaam onderdeel maakt van het focuspunt. Bij het volgen van de inademing voel je je onderrug en bij het volgen van de uitademing laat je daarbij ook je onderrug meer ontspannen. Je zegt tijdens de uitademing tegen de spieren in je onderrug ‘ontspan’ en voelt vervolgens dat ze ook daadwerkelijk meer ontspannen. Als je op je ademhaling kan focussen dan merk je dat gedachtes op de achtergrond verdwijnen en merk je ook de rust van de ademhaling. Meditatie is heel geschikt om tot jezelf te komen en om van hieruit je dagelijkse activiteiten weer op te pakken.

Ademhaling
In tegenstelling tot de voorgaande focus-oefening ligt nu de nadruk op ‘het bewust aanpassen’ van de ademhaling. De meeste mensen ademen eerst in via de borstkas of eerst in via de buik en de nadruk ligt op één gebied. Een diepe, volledige ademhaling in tegenstelling tot een oppervlakkige ademhaling leidt tot ontspanning van het lichaam en de spieren in de midden- en onderrug. Gespannen spieren van de onderrug neigen ernaar om de eigen bloedsomloop af te sluiten, wat resulteert in een gebrek aan zuurstof en essentiële voedingsstoffen. Via een diepere ademhaling krijgen de spieren in de onderrug meer zuurstof en kan pijn of spanning verminderen. Diep ademhalen leer je op basis van de zogenaamde Driedelige ademhaling.

Flexibiliteit
Voelt de onderrug eerder stram en gespannen dan kunnen strekkingen uitkomst bieden. Een nuttig hulpmiddel hiervoor is de (TRX) Suspension Trainer. Hiermee kan een onderrugstrekking met rotatie uitgevoerd worden waardoor de onderrug soepeler wordt. Zowel de Suspension trainer als de plafondhaak kan bij Decathlon gekocht worden. Er is ook een gratis app beschikbaar van Fitify onder de naam ‘Suspension Workout’ of ‘TRX’ waar er bij ‘exercise list’ voldoende onderrugoefeningen zijn terug te vinden.